Therapi Antur a Thir Gwyllt

Beth ydyw?

Mae rhaglenni therapi antur a thir gwyllt yn cynnwys gweithgareddau lle mae plant a phobl ifanc yn gweithio gyda’i gilydd i oresgyn her. Maen nhw’n cael eu cynnal yn yr awyr agored fel arfer, er enghraifft mewn parciau neu goedwigoedd. Mae’r rhan fwyaf o raglenni’n golygu aros dros nos oddi cartref, yn amrywio o un noson i sawl wythnos neu fisoedd. Ochr yn ochr â gweithgareddau grŵp, efallai y bydd cyfranogwyr hefyd yn cael sesiynau gyda chwnselwyr a therapyddion.

Mae rhaglenni’n aml yn cynnwys:

• Cerdded, heicio neu feicio
• Gwersylla a gwarbacio
• Cyfeiriannu a dod o hyd i’r ffordd
• Hyfforddiant sgiliau goroesi, datblygu sgiliau ymarferol, cymorth cyntaf, addysg iechyd a maeth
• Archwilio ogofâu, rafftio dŵr gwyn, rhaffau uchel, canŵio ac abseilio
• Chwarae rôl a drama

Mae rhai rhaglenni’n cynnwys teuluoedd mewn agweddau ar yr ymyriad. Gallai hyn gynnwys:

• Cefnogaeth i rieni i ddatblygu dulliau, profiadau a thechnegau magu plant. Gall hyn ddigwydd yn aml pan fydd y plentyn i ffwrdd ar raglen breswyl
• Rhieni’n cymryd rhan yn y gweithgareddau antur ochr yn ochr â’u plant. Gallai hyn olygu plant a phobl ifanc yn dysgu’r sgiliau maen nhw wedi’u dysgu i’w rhieni yn ystod eu profiad tir gwyllt.
• Sesiynau therapi teulu.

Mae sawl esboniad posibl ynghylch pam y gallai’r dull hwn amddiffyn plant rhag cymryd rhan mewn troseddu a thrais. Gallai cael profiadau newydd, dysgu sgiliau newydd a goresgyn heriau mewn sefyllfa grŵp gefnogi gwell hunan-barch, cyfathrebu ac ymddygiad. Gallai rhaglenni preswyl dynnu plant a phobl ifanc oddi wrth amgylchiadau a allai fod wedi cyfrannu at eu troseddu. Yn olaf, gallai treulio amser ym myd natur gael effaith therapiwtig, eu cefnogi i hunanystyried, a chael effaith gadarnhaol ar iechyd meddwl.

A yw’n effeithiol?

Ar gyfartaledd, mae therapi antur a thir gwyllt yn debygol o gael effaith fach ar droseddu treisgar. Mae’n debygol o gael effaith gymedrol ar aildroseddu.

Mae’r ymchwil yn awgrymu bod therapi antur a thir gwyllt, ar gyfartaledd, yn lleihau troseddu treisgar 10%, yr holl droseddu 10% ac aildroseddu 12%.

Mae therapi antur a thir gwyllt yn cael effaith fawr ar anawsterau ymddygiad, ynghyd â gwella iechyd meddwl, ymddygiadau defnyddiol a chydweithredol, hunan-barch, sgiliau cymdeithasol ac agweddau a chredoau.

Mae’r ymchwil yn awgrymu y gall therapi antur a thir gwyllt gael effeithiau mwy cadarnhaol ar grwpiau cymysgedd o’r rhywiau o’i gymharu â grŵp o wrywod yn unig.

Pa mor ddiogel yw’r dystiolaeth?

Ychydig o hyder sydd gennym yn ein hamcangyfrif o’r effaith gyfartalog ar droseddu treisgar.

Mae ein hamcangyfrif yn seiliedig ar un adolygiad systematig o ansawdd uchel yn ddiweddar. Mae ein hyder yn isel oherwydd ei fod yn seiliedig ar bum astudiaeth o ansawdd isel yn unig. Mae llawer o amrywiaeth hefyd yn yr amcangyfrifon a ddarparwyd gan yr astudiaethau hyn.

Mae gennym hyder isel yn ein hamcangyfrif o’r effaith gyfartalog ar aildroseddu hefyd. Mae ein hamcangyfrif yn seiliedig ar saith astudiaeth o ansawdd isel.

Mae gennym hyder cymedrol yn ein hamcangyfrif o’r effaith gyfartalog ar anawsterau ymddygiad. Mae ein hamcangyfrif yn seiliedig ar 11 astudiaeth o ansawdd isel.

Mae gennym hyder uchel yn ein hamcangyfrif o’r effaith gyfartalog ar yr holl droseddu. Mae’n seiliedig ar 17 astudiaeth a dim ond oherwydd maint yr amrywiad yn y canlyniadau ar draws yr astudiaethau y gostyngodd un lefel sgôr.

Roedd yr adolygiad ehangach yn cynnwys 46 o astudiaethau a 23 o werthusiadau proses.

Ni chynhaliwyd yr un o’r astudiaethau a oedd yn sail i’r amcangyfrif o’r effaith ar droseddu treisgar yn y DU. Canfu’r adolygiad dair astudiaeth o’r DU ac un o Iwerddon, ond nid oedd yr astudiaethau hyn yn mesur yr effaith ar droseddu ac nid ydynt wedi’u cynnwys.

Sut allwch chi ei weithredu’n dda?

Roedd gwerthusiadau o 19 rhaglen yn cynnwys gwybodaeth am roi ar waith.

Mae’r prif nodweddion sy’n arwain at gael plant a phobl ifanc i gymryd rhan mewn rhaglenni yn cynnwys:

• Profiadau o waith tîm cadarnhaol, ymddiried mewn pobl eraill a theimlo bod pobl eraill yn ymddiried ynoch chi, teimlo eich bod yn cael eich gwerthfawrogi a’ch cefnogi gan gymheiriaid. 
• Therapyddion hyfforddedig fel arweinwyr, yn cefnogi ac yn annog.
• Datblygu rheolau grŵp gyda’i gilydd, rhannu syniadau a chymryd rhan mewn ymarferion meithrin ymddiriedaeth ac ymarferion datrys problemau heb gyfraniad arweinwyr.
• Cynnwys aelodau’r teulu mewn rhannau o’r rhaglen.
• Rheoli deinameg y rhywiau. Roedd rhai merched yn teimlo’n llai cyfforddus mewn grwpiau gyda bechgyn, yn enwedig pan oedd gweithgareddau’n cynnwys rhannu straeon neu safbwyntiau personol.
• Cefnogi plant i drosglwyddo’r dysgu o’r lleoliad tir gwyllt i brofiadau yn y cartref neu yn yr ysgol.

Beth yw’r gost?

Ar gyfartaledd, mae cost therapi antur a thir gwyllt yn debygol o fod yn gymedrol.

Mae’r amcangyfrif hwn yn seiliedig ar raglenni sy’n cael eu darparu amlaf yn y DU. Yn gyffredinol, mae’r costau’n cynnwys cyfarpar ar gyfer gweithgareddau, amser ar gyfer staff neu athrawon a bwyd. Mae’r costau’n debygol o amrywio llawer yn dibynnu ar hyd y rhaglen.

Crynodeb o bwncz

• Mae rhaglenni therapi antur a thir gwyllt yn cynnwys gweithgareddau lle mae plant a phobl ifanc yn gweithio gyda’i gilydd i oresgyn her. Maen nhw’n cael eu cynnal yn yr awyr agored fel arfer, er enghraifft mewn parciau neu goedwigoedd.
• Mae’r rhan fwyaf o raglenni’n golygu aros dros nos oddi cartref, yn amrywio o un noson i sawl wythnos neu fisoedd.
• Ar gyfartaledd, mae therapi antur a thir gwyllt yn debygol o gael effaith fach ar droseddu treisgar. Mae’n debygol o gael effaith gymedrol ar aildroseddu.
• Mae’r dystiolaeth yn gymharol wan, ac ychydig o hyder sydd gennym yn y canfyddiadau hyn.
• Mae’r ymchwil yn awgrymu y gall therapi antur a thir gwyllt gael effeithiau mwy cadarnhaol ar gyfer grwpiau cymysgedd o’r rhywiau o’i gymharu â grŵp o wrywod yn unig.

Prosiectau a gwerthusiadau YEF

Ariannodd YEF astudiaeth beilot o Brosiect Thurston Resilience dan arweiniad Cyngor South Tyneside a Wellbeing Challenge. Roedd y rhaglen yn targedu plant ifanc rhwng 10 ac 14 oed oedd mewn perygl o ddod ynghlwm wrth drosedd, ac yn cynnal sesiynau datblygu sgiliau gwydnwch i deuluoedd, dwy daith breswyl a chyfranogiad mewn prosiect gweithredu cymdeithasol. Nod y rhaglen oedd adeiladu gwydnwch ymysg yr ieuenctid a theuluoedd i atal ymddygiad gwrthgymdeithasol.

Negeseuon tecawê

• Peidiwch â rhoi blaenoriaeth i therapi antur a bywyd gwyllt yn eich strategaethau a’ch cynlluniau atal trais.  
• Yn hytrach, cynhaliwch raglenni wedi’u targedu ar gyfer plant sydd eisoes yn ymwneud â thrais neu sydd mewn perygl o wneud hynny, fel rhaglenni meithrin sgiliau cymdeithasol ac emosiynol, mentora neu chwaraeon. Buddsoddwch mewn ymyriadau therapiwtig sy’n cael eu harwain gan glinigwyr, megis Therapi Gwybyddol Ymddygiadol.  

Dolenni allanol

Education Endowment Fund: Crynodeb o ddysgu ar sail antur yn yr awyr agored

Dadlwythiadau