Mentora
Mentoriaid yn darparu arweiniad a chefnogaeth i blant a phobl ifanc.
Mentoriaid yn darparu arweiniad a chefnogaeth i blant a phobl ifanc.
Mae rhaglenni mentora yn paru plentyn â mentor ac yn eu hannog i gwrdd yn rheolaidd. Nod y rhaglenni hyn yw helpu’r plentyn i ffurfio perthynas dda gyda model rôl cadarnhaol. Gallai’r berthynas hon helpu’r plentyn i ddatblygu sgiliau cymdeithasol, ffurfio perthynas adeiladol gydag eraill, neu ddatblygu ymddygiadau a dyheadau cadarnhaol.
Mae mentoriaid yn aml yn oedolion, ond gallant hefyd fod yn gyfoedion hŷn i’r rhai sy’n cael eu mentora. Mae mentoriaid yn aml yn wirfoddolwyr ond weithiau maen nhw’n cael eu talu. Mae sesiynau mentora fel arfer yn cael eu cynnal bob wythnos dros gyfnod o 6 i 24 mis, ond gall y rhaglenni fod yn fyrrach neu’n hirach. Mewn rhai rhaglenni, mae sesiynau yn dilyn agenda benodol ac yn cynnwys gweithgareddau penodol. Mae rhaglenni eraill yn llai strwythuredig a disgwylir i’r berthynas fentora esblygu’n naturiol. Yn aml, gall mentora ddigwydd ochr yn ochr â gweithgareddau eraill, er enghraifft fel rhan o raglen chwaraeon neu grŵp cerddoriaeth.
Mae sawl ffordd y gallai’r mentor gefnogi’r sawl sy’n cael ei fentora.
Ar gyfartaledd, mae rhaglenni mentora’n debygol o gael effaith gymedrol ar droseddu treisgar.
Mae mentora yn effeithiol o ran lleihau troseddu a’r ymddygiad sy’n gysylltiedig â throseddu a thrais. Mae’r ymchwil yn awgrymu bod mentora, ar gyfartaledd, yn lleihau trais 21%, yr holl droseddu 14%, ac aildroseddu 19%.
Mae mentora’n debygol o gael effaith ddymunol ar gamddefnyddio sylweddau, anawsterau ymddygiad, canlyniadau addysgol a hunan-barch.
Mae rhaglenni mentora wedi tueddu i gael mwy o effaith pan fyddan nhw’n:
Mae gennym hyder cymedrol yn ein hamcangyfrif o’r effaith gyfartalog ar droseddu treisgar.
Mae ein hyder yn gymedrol oherwydd bod ein hamcangyfrif yn seiliedig ar wyth astudiaeth ac roedd rhywfaint o amrywiaeth yng nghanlyniadau’r astudiaethau. Mae rhai astudiaethau’n awgrymu bod yr effaith yn uwch ac eraill yn awgrymu ei bod yn is.
Mae gennym hyder uchel yn ein hamcangyfrif o’r effaith gyfartalog ar aildroseddu.
Mae ein hyder yn uchel oherwydd bod ein hamcangyfrif yn seiliedig ar 23 astudiaeth. Gwnaethom ostwng y sgôr diogelwch tystiolaeth o uchel iawn i uchel oherwydd roedd llawer o amrywiaeth yng nghanlyniadau’r astudiaethau.
Canfu’r adolygiad ddwy astudiaeth o’r DU ac Iwerddon. Roedd un astudiaeth yn hap-dreial wedi’i reoli o raglen fentora Big Brothers Big Sisters gyda phlant 10-14 oed yn Iwerddon. Awgrymodd yr astudiaeth fod y rhaglen wedi methu â chael effaith ar ymddygiad nac ar y defnydd o sylweddau. Yr astudiaeth arall oedd gwerthusiad o ‘Mentoring Plus’, sef rhaglen ar gyfer pobl ifanc sydd mewn perygl o gael eu hallgau’n gymdeithasol. Canfu’r gwerthusiad effeithiau dymunol ar gyrhaeddiad addysgol a sgiliau cyflogadwyedd ond dim effaith ar droseddu.
Mae ymchwil yn awgrymu, er bod mentora’n gallu bod yn effeithiol o ran lleihau cyfranogiad mewn trais, gall fod yn anodd recriwtio mentoriaid a rhai sy’n cael eu mentora, a’u cadw’n rhan o’r rhaglen. Nododd un adolygiad o 40 o werthusiadau proses, gan gynnwys dadansoddiad o saith gwerthusiad proses o raglenni mentora yn y DU, ddulliau addawol o gefnogi canlyniadau ac ymgysylltiad cadarnhaol.
Hwyluso ymrwymiad gan fentoriaid a’r rhai sy’n cael eu mentora
Hwyluso canlyniadau cadarnhaol i’r rhai sy’n cael eu mentora
Ar gyfartaledd, mae cost mentora yn debygol o fod yn uchel.
Mae mentoriaid yn aml (ond nid bob amser) yn wirfoddolwyr di-dâl. Fodd bynnag, mae’n debygol y bydd costau sylweddol yn gysylltiedig â chyflogau staff y prosiect, rheoli’r prosiect, recriwtio a hyfforddi mentoriaid, a chost adeiladau. Gall y gost fesul cyfranogwr fod yn uchel iawn os bydd nifer fawr o fentoriaid neu rai sy’n cael eu mentora’n gadael y rhaglen.
Canfu’r adolygiad wyth astudiaeth a gofnododd wybodaeth am gostau fesul unigolyn sy’n cael ei fentora fesul rhaglen, yn cynnwys saith o’r Unol Daleithiau ac un o Awstralia. Roedd y gost fesul unigolyn a oedd yn cael ei fentora yn amrywio o £845 i £3,500 ar gyfer rhaglenni a oedd yn amrywio o chwe mis i ddwy flynedd. Nid oes unrhyw werthusiadau yn y DU yn darparu cost fesul unigolyn sy’n cael ei fentora.
Canfu cynllun y Bwrdd Cyfiawnder Ieuenctid o 80 rhaglen fentora a gyflwynwyd yng Nghymru a Lloegr rhwng 2001 a 2004 fod pob unigolyn a oedd yn cael ei fentora a gafodd ddwy sesiwn neu fwy yn costio £11,903 ar gyfartaledd. Roedd y rhaglenni’n amrywio o ran hyd o 3 mis i 12 mis, ac roedd y cyfranogiad yn amrywio o 3 unigolyn a oedd yn cael ei fentora i 217. Roedd y gost fesul cyfranogwr yn amrywio’n fawr ar sail hyd y rhaglen fentora a faint o fentoriaid a’r rhai a oedd yn cael eu mentora oedd yn rhan o’r rhaglen.
Prosiectau a gwerthusiadau YEF
Ariannodd YEF arfarniadau dros chwech o raglenni mentora. Roedd darpariaeth y rhaglenni’n amrywio, o 10 wythnos i 12 mis. Roedd gan y rhaglenni ystod o nodau gan gynnwys cefnogaeth i ddirywio ymddygiad, gwyro ac atal troseddau, gwella hunan-barch, a chynyddu’r tebygolrwydd o aros yn yr ysgol.
Roedd yr arfarniadau’n cynnwys:
Negeseuon tecawê
Cyngor ar gyfer comisiynu rhaglenni mentora
Canllawiau EIF i gomisiynwyr ar gomisiynu rhaglenni mentora.
Elfennau Ymarfer Effeithiol ar gyfer Mentora
Canllawiau gan y MENTOR: Y Bartneriaeth Fentora Genedlaethol