Prosiect Cerridwen Media Academy Cymru
Rhaglen fentora chwe mis ar gyfer plant yng Nghaerdydd, Abertawe a Merthyr Tudful sydd mewn perygl o fod yn gysylltiedig â thrais.
Evaluation type
Funding round
A trusted adultActivity Type
Setting
Evaluator
Completed
July 2025| Project | Funding | Region |
|---|---|---|
| Media Academy Cymru | £2,000,000 | Wales |
Beth mae’r prosiect yn ei gynnwys?
Rhaglen fentora a rheoli achosion chwe mis yw Cerridwen, ar gyfer pobl ifanc 10-17 oed sydd mewn perygl o fod yn gysylltiedig â thrais, a’i nod yw ceisio atal trais a throseddu. Mae’r rhaglen yn cael ei chyflwyno gan Media Academy Cymru (MAC), ac mae plant yn cael 16 wythnos o gyfarfodydd un-i-un am ddwy i dair awr bob wythnos gyda’u rheolwr achos. Yn y sesiynau hyn, mae’r rheolwr achos yn gweithio gyda’r plentyn i leihau ei risg o fod yn gysylltiedig â thrais, gan ganolbwyntio ar ddeall ei deimladau, gwella cyfathrebu, a meithrin empathi a hunaniaeth y plentyn.
Pam wnaeth YEF ariannu’r prosiect hwn?
Fel y mae Arweinlyfr YEF yn ei esbonio, mae mentora yn effeithiol o ran lleihau troseddu a’r ymddygiad sy’n gysylltiedig â throseddu a thrais. Mae’r ymchwil yn awgrymu bod mentora, ar gyfartaledd, yn lleihau trais 21%, yr holl droseddu 14%, ac aildroseddu 19%. Fodd bynnag, nid oes gennym astudiaethau trylwyr o fentora yng nghyd-destun y DU, felly mae YEF yn benderfynol o adeiladu’r sylfaen dystiolaeth ledled Cymru a Lloegr.
Felly, fe wnaethom ariannu’r astudiaeth beilot hon fel cam cyntaf hap-dreial dan reolaeth ar raddfa fawr sy’n gwerthuso model Cerridwen. Nod yr astudiaeth beilot oedd ateb p’un a oedd yn effeithiol recriwtio, dewis ar hap, cadw a chasglu data, yn ogystal â sefydlu p’un a oedd yr offer gwerthuso yn briodol a chanfod pa faint sampl fyddai ei angen ar gyfer astudiaeth effeithiolrwydd yn y dyfodol. Nod yr astudiaeth hefyd oedd ateb a allai Cerridwen recriwtio a chadw digon o blant ar gyfer astudiaeth gadarn, yn ogystal ag edrych ar sut oedd modd gweithredu’r rhaglen.
Er mwyn mynd i’r afael â’r nodau hyn, fe wnaeth y gwerthusiad sefydlu hap-dreial wedi’i reoli ar sail effeithiolrwydd, gydag astudiaeth beilot fewnol i ddechrau. Roedd y plant yn cael eu dewis ar hap ar lefel unigol. Rhwng mis Ebrill a mis Rhagfyr 2024, cafodd 74 o blant eu dewis ar hap i’r grŵp triniaeth i dderbyn Cerridwen, a chafodd 77 o blant eu dewis ar hap i’r grŵp rheoli i gael ymyriad ysgafnach (hyd at wyth cyfarfod un-i-un gyda rheolwr achos dros bum mis). Gofynnwyd i’r plant gwblhau arolwg llinell sylfaen ac arolwg bum mis ar ôl dechrau’r rhaglen. Roedd hyn yn cynnwys amrywiaeth o fesurau, gan gynnwys y raddfa Hunanadrodd Drwgweithredu (SRDS) a’r Holiadur Cryfderau ac Anawsterau (SDQ).
Cynhaliodd y gwerthuswr hefyd 15 cyfweliad manwl gyda phlant a dderbyniodd Cerridwen, 14 cyfweliad gyda staff y prosiect a 22 o gyfweliadau gyda phartneriaid ehangach y rhaglen (gan gynnwys sefydliadau atgyfeirio ac aelodau teulu’r cyfranogwyr). O’r 151 o blant a gafodd eu dewis ar hap, roedd 90% (136) yn dod o gefndir ethnig Gwyn (ychydig yn is na’r gyfran o Gymru sy’n ystyried eu hunain yn Wyn – 94%). Nododd 6% eu bod o gefndir ethnig cymysg, 2% o gefndir ethnig Du ac 1% o gefndir ethnig Asiaidd.
Casgliadau Allweddol
| Cafodd y plant eu recriwtio’n llwyddiannus, eu dewis ar hap a’u cadw yng nghyfnod astudiaeth beilot y treial. Cafodd 56 o blant eu recriwtio yn ystod y tri mis cyntaf (o’i gymharu â nod wedi’u diffinio ymlaen llaw o 36). Roedd 79% o blant mewn grwpiau triniaeth a grwpiau rheoli wedi cwblhau’r gwaith o gasglu data dilynol neu roeddent yn dal i gael cymorth ym mis Rhagfyr 2024. |
| Cafodd prosesau casglu data eu sefydlu a’u gwreiddio’n effeithiol; cwblhaodd dros 79% o gyfranogwyr o leiaf 80% o’r graddfeydd casglu data a ddefnyddiwyd ar y llinell sylfaen ac ar ôl pum mis. Gwelwyd bod yr offer gwerthuso yn ddibynadwy ac yn ymarferol, gyda chysondeb mewnol da ac aliniad â disgwyliadau damcaniaethol. |
| Cafodd Cerridwen ei chyflwyno yn unol â’r bwriad i raddau helaeth, gan lynu wrth y modiwlau craidd. Fodd bynnag, roedd hyd y sesiynau’n amrywio, yn enwedig i rai plant sydd â niwroamrywiaeth, a oedd angen addasiadau i’r sesiynau. Roedd hyd cyffredinol yr ymyriad hefyd yn hirach na’r disgwyl. Roedd y cyfranogwyr yn gwerthfawrogi hyblygrwydd y rhaglen a’r dull gwaith ieuenctid, gydag ymgysylltiad cryf gan blant ac adborth cadarnhaol gan rieni, gofalwyr a staff. |
| Cafodd y rhan fwyaf o’r plant gymryd rhan yn y nifer disgwyliedig lleiaf o sesiynau, neu eu bod ar y trywydd iawn i wneud hynny. Dangosodd MAC hefyd fod ganddynt y capasiti angenrheidiol i ddarparu, gan gysylltu â 98% o’r 197 o blant a atgyfeiriwyd o fewn pum niwrnod. Dechreuodd 80% o’r plant y rhaglen o fewn 15 diwrnod ar ôl i’w hatgyfeiriad gael ei dderbyn. |
| Mae’r astudiaeth beilot fewnol wedi dangos bod treial effeithiolrwydd llawn Cerridwen yn ymarferol. Pennwyd maint sampl targed o 592 yn wreiddiol ar gyfer astudiaeth effeithiolrwydd i sicrhau maint effaith canfyddadwy lleiaf o 0.2; o ystyried cyfyngiadau adnoddau ac amser, mae hyn wedi cael ei ddiwygio i 367 (a allai gyflawni MDES o 0.25). |
Beth fydd YEF yn ei wneud nesaf?
Mae’r astudiaeth beilot fewnol wedi dangos bod treial effeithiolrwydd llawn Cerridwen yn ymarferol. Felly, mae YEF yn bwrw ymlaen â threial llawn.